Xe buýt chạy nhiên liệu hydro chở khách tham qua sân bay quốc tế Kansai (Nhật) - Ảnh: Sân bay Kansai
Trung tuần tháng 7-2025, xe buýt đầu tiên dành cho du lịch chạy bằng pin 
Cuối tháng 8-2021, xe Toyota Mirai lập kỷ lục Guinness thế giới với một bình hydro chạy 1.360km ở nam California - Ảnh: whichcar.com.au
Xe hydro sẽ khó cạnh tranh với xe điện
Xe nào là phương tiện giao thông bền vững hơn? Thật ra đây là câu hỏi hóc búa. Xe hydro không dùng pin lớn chứa kim loại hiếm và gây ô nhiễm môi trường ở đầu vòng đời (sản xuất pin) và cuối vòng đời (tái chế) như pin điện.
Tuy nhiên, phương pháp sản xuất hydro có thể phát thải carbon. Muốn có hydro sạch phải sản xuất hydro từ các nguồn năng lượng tái tạo như mặt trời, gió, nước, song như TS Aurélien Bigo, chuyên gia về chuyển đổi năng lượng trong giao thông vận tải ở Pháp, lưu ý 95% lượng hydro được sản xuất tại Pháp từ nhiên liệu hóa thạch. Hydro này được gọi là hydro "xám".
Ngược lại, 81% điện năng được sản xuất tại Pháp hiện nay đã sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo hoặc năng lượng hạt nhân. Nghiên cứu của Cơ quan Môi trường và quản lý năng lượng Pháp (ADEME) ghi nhận một xe ô tô sedan điện thải ra 56g khí thải CO2e trên mỗi km trong khi xe hydro carbon thấp (hydro "xanh") thải ra 79g khí thải CO2e còn xe hydro "xám" thải ra tới 197g khí thải CO2e.
Tóm lại, trang Carwow khẳng định xe hydro chưa có cơ hội thay thế xe điện trong nhiều năm tới. Dự báo trong phân khúc xe ô tô cá nhân, xe điện vẫn chiếm lợi thế hơn. Công nghệ pin điện đã có nhiều tiến bộ đáng kể nên xe điện có thể chạy xa hơn và dễ dàng tiếp cận trạm sạc hơn.
Tính đến cuối tháng 2-2025, gần 160.000 trạm sạc công cộng dành cho ô tô điện đã được triển khai ở Pháp so với khoảng 50 trạm nạp hydro. Xe hydro đang đối mặt với bài toán con gà và quả trứng. Cơ sở hạ tầng tiếp nhiên liệu công cộng còn quá ít nên người muốn mua xe cũng ngại. Do số lượng xe hydro quá ít nên không thể đầu tư xây thêm nhiều trạm tiếp nhiên liệu hydro.
TS Aurélien Bigo lưu ý: "Trong lĩnh vực vận tải, chỉ nên sử dụng hydro xanh chủ yếu cho vận tải hạng nặng hoặc sản xuất nhiên liệu tổng hợp". Có thể kỳ vọng xe buýt và xe tải hạng nặng chuyển sang dùng nhiên liệu hydro.
Xe buýt thường xuyên quay lại bến xe nên bến xe có thể xây trạm nạp hydro riêng. Còn xe tải hydro có lợi hơn khi được tiếp nhiên liệu nhanh và không cần pin điện khổng lồ để di chuyển trên quãng đường dài.
Nhiều giải pháp xây dựng giao thông bền vững
Tạp chí Sustainability (Anh) cuối năm 2024 đã chọn 10 giải pháp điển hình về giao thông bền vững như sau: siêu xa lộ cho xe đạp ở Copenhagen (Đan Mạch), nhiên liệu tổng hợp của Công ty Porsche (Đức) giảm khí thải tới 85%, đội xe buýt điện và hydro ở London (Anh), nhiên liệu sinh học cho máy bay của Công ty Shell Aviation (Anh), nhiên liệu hydro xanh của Công ty điện lực Iberdrola (Tây Ban Nha), hệ thống hậu cần của UPS (Mỹ) nhằm tối ưu hóa các tuyến đường giao hàng, dịch vụ giao hàng ECO sử dụng nhiên liệu sinh học để chạy tàu của Công ty Maersk (Đan Mạch), đề án khu vực phát thải cực thấp ở London (Anh), các giải pháp di chuyển thông minh của Mercedes-Benz (Đức), xe điện và trạm sạc siêu nhanh của Tesla (Mỹ).
Giao thông bền vững còn khuyến khích sử dụng xe đạp và đi bộ. Thành phố Thiên Tân (Trung Quốc) đã nhận được giải thưởng Giao thông bền vững năm 2024 của Viện Chính sách phát triển và giao thông (ITDP, Mỹ) vì nỗ lực đầu tư phát triển giao thông phi cơ giới và cơ sở hạ tầng đường bộ nhằm kết nối giao thông công cộng dành cho người đi bộ và đi xe đạp. Thiên Tân đã cải tiến các mạng lưới đi bộ, đi xe đạp và xe buýt để dễ dàng tiếp cận các ga tàu điện ngầm hơn.
Thành phố Victoria thuộc tỉnh bang British Columbia (Canada) cũng đã xây dựng ba tuyến đường chính dành cho xe đạp. Dự kiến người đi xe đạp có thể chiếm 20% tổng số chuyến đi làm của người dân Victoria vào năm 2026.
----------------------------
Xe điện là một giải pháp giảm ô nhiễm môi trường, nhưng thực tế cần thêm những giải giáp tổng thể và bền vững khác. Những câu chuyện ở đô thị Việt Nam.
Kỳ tới: Giao thông xanh, sức khỏe người dân và bài học Việt Nam
Giao thông xanh - cơ hội và thách thức - Kỳ 6: EU lập "hộ chiếu" truy vết pin xe điện
