Tầm năm 2013 - 2015, nếu trong một buổi họp phụ huynh mà con bạn được giới thiệu là đang học kế toán , chắc hẳn cả phòng sẽ gật gù tấm tắc: "Cháu nó giỏi giang, ngành ổn định, sau này ra trường thế nào cũng vào ngân hàng hay tập đoàn lớn, thu nhập cao lại không phải bon chen nhiều". Kế toán từng được xem là nghề "vừa vững, vừa sang", là lối đi an toàn trong một thế giới đầy biến động.
Thậm chí, không ít bậc cha mẹ còn xem đó là một bảo chứng cho tương lai: " Học kế toán là không lo thất nghiệp!".
Thế nhưng, vòng quay của công nghệ đã nhanh hơn những gì người ta tưởng. Chỉ sau một thập kỷ, chính nghề kế toán từng được xem là "vua ổn định" lại đang đối diện với nguy cơ bị AI và tự động hoá "nuốt trọn" . Từ công việc mơ ước, kế toán giờ đây đang dần rơi vào nhóm ngành có nguy cơ cao bị thay thế bởi máy móc.
Kế toán từng là "át chủ bài" trong giấc mơ cha mẹ
Không thể phủ nhận, kế toán từng là một lựa chọn cực kỳ lý tưởng. Ở thời điểm cách đây 10 năm, khi công nghệ chưa phổ biến như hiện tại, các doanh nghiệp từ công ty nhỏ tới tập đoàn lớn đều cần một đội ngũ kế toán đông đảo để xử lý sổ sách, thu chi, hoá đơn, báo cáo thuế...
Học kế toán ra, bạn có thể vào ngân hàng, công ty tài chính, doanh nghiệp sản xuất, thậm chí cả cơ quan nhà nước. Mức lương ổn định, công việc rõ ràng, ít biến động. Đó là lý do vì sao ngành kế toán từng lọt top 5 ngành hot nhất, được phụ huynh Việt "chọn mặt gửi vàng" cho con mình.
Chưa kể, nhiều sinh viên kế toán giỏi còn có thể đi theo hướng kiểm toán, tư vấn tài chính..., những nhánh nghề thu nhập rất cao và có cơ hội thăng tiến.
Nhưng rồi công nghệ đã "phá đảo" thế cờ
Tua nhanh đến năm 2025, tình thế đã khác xa. AI, RPA (tự động hoá quy trình bằng robot), các phần mềm kế toán thông minh như Misa, Xero, QuickBooks, Zoho… giờ không chỉ hỗ trợ kế toán, mà đang làm thay luôn cả công việc kế toán viên .
Từ việc nhập liệu, đối chiếu hoá đơn, lập báo cáo tài chính đến cảnh báo sai sót trong dữ liệu, những phần mềm này xử lý nhanh hơn người, chính xác gần như tuyệt đối, và đặc biệt: không đòi hỏi lương, phúc lợi hay nghỉ phép.
Một công ty có thể chỉ cần 1-2 người giám sát thay vì nguyên cả phòng kế toán như trước. Nhiều doanh nghiệp SME (nhỏ và vừa) còn lựa chọn thuê ngoài dịch vụ kế toán trọn gói , chi phí chỉ bằng một nửa lương nhân sự.
Hệ quả là gì? Các bạn học kế toán ra trường bắt đầu khó xin việc hơn , mức lương khởi điểm giảm, và con đường thăng tiến cũng bị thu hẹp đáng kể. Đáng buồn hơn, nhiều người làm kế toán 5 - 10 năm cũng phải chật vật học thêm công nghệ, chuyển nghề hoặc chấp nhận "làm tạm" công việc không đúng chuyên môn.
Kế toán viên không biến mất, nhưng phải "tiến hóa"
Câu hỏi đặt ra là: nghề kế toán có "chết" thật không? Câu trả lời là không hoàn toàn , nhưng nghề đang bị tái định nghĩa . Thị trường không còn cần những người "gõ số" đơn thuần vì phần mềm đã làm điều đó giỏi hơn. Thay vào đó, các doanh nghiệp cần kế toán phân tích , người có thể đọc hiểu dữ liệu, đưa ra chiến lược tài chính, tư vấn quyết định dựa trên số liệu.
Nói cách khác, nếu bạn vẫn làm kế toán theo kiểu "nhập hoá đơn - kiểm sổ - in báo cáo" thì sớm muộn gì cũng bị thay thế. Nhưng nếu bạn biết dùng dữ liệu để đưa ra insight, kết hợp hiểu biết tài chính, pháp lý, công nghệ, thì bạn vẫn là một nhân sự rất có giá trị.
Nghề không mất đi, nhưng người không chịu học thêm thì sẽ bị mất nghề .
Phụ huynh cần thay đổi tư duy "nghề ổn định"
Một điểm quan trọng nữa: rất nhiều bạn học kế toán không phải vì đam mê hay định hướng nghề nghiệp rõ ràng, mà vì… cha mẹ bảo thế. Tư duy "nghề ổn định" từng đúng trong xã hội cũ, nhưng trong thế giới mới - nơi AI chạy nhanh hơn cả dòng tiền thì ổn định không đến từ nghề, mà đến từ khả năng thích nghi và học hỏi liên tục .
Đáng buồn là nhiều phụ huynh đến giờ vẫn chưa cập nhật điều đó. Họ vẫn nghĩ kế toán là "việc bàn giấy, không sợ thất nghiệp", mà quên mất rằng chính những việc bàn giấy lại đang là nhóm bị AI "đá bay" đầu tiên.
10 năm trước, gia đình có con học kế toán là yên tâm như trúng số vì nghề tốt, lương ổn, không rủi ro. Nhưng 10 năm sau, khi công nghệ bứt phá, thị trường thay đổi từng ngày, thì nghề kế toán cũng phải "lột xác" nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.
Nếu bạn đang học kế toán, hoặc có người thân theo nghề này, đừng hoảng sợ. Nhưng cũng đừng ngủ quên trong "giấc mơ ổn định". Hãy học thêm công nghệ, hiểu về phân tích dữ liệu, rèn tư duy tài chính, nâng cao ngoại ngữ vì đó mới là "áo giáp" giúp bạn đứng vững giữa thời đại mà AI đang gõ cửa từng bàn làm việc.
Tổng hợp
