Tại phiên họp cấp cao "Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất" năm 2025 (ViPEL 2025) vừa diễn ra cách đây ít ngày, ông Vũ Văn Tiền - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Geleximco đã có phát biểu gây chú ý về ngành công nghiệp chế tạo Việt Nam.
Ông cho hay: "Mấy chục năm nay nền công nghiệp chế tạo của chúng ta được nhà nước ủng hộ và hỗ trợ rất nhiều, nhưng không đột phá được. Tỷ lệ nội địa hóa với ô tô chỉ đạt từ 5 - 20%, máy móc thiết bị từ 25 - 30%, phần lớn giá trị gia tăng vẫn nằm ở nước ngoài".
Ông Vũ Văn Tiền - Chủ tịch Geleximco.
Trên thực tế, Việt Nam đã từng rất khó khăn trong việc thúc đẩy ngành công nghiệp xe cũng như các ngành liên quan phát triển.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, cựu thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, đã cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng Việt Nam đã rất cố gắng phát triển các ngành công nghiệp, đồng thời cố gắng gia tăng tỷ lệ nội địa hóa ở các sản phẩm, trong đó có ô tô.
Vị chuyên gia kinh tế cho biết Việt Nam dành nhiều ưu đãi cho các hãng xe nước ngoài nếu các hãng cam kết đạt tỷ lệ nội địa hóa lên 30% sau từ 10 đến 15 năm hoạt động.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan.
Đã có lúc Việt Nam trở thành điểm đến của hàng loạt nhà sản xuất ô tô lớn, dạn dành kinh nghiệm trên thế giới. Các hãng tới kinh doanh, xây dựng nhà máy lắp ráp, mang tới cho Việt Nam hy vọng phát triển ngành công nghiệp ô tô.
Bà Phạm Chi Lan nhớ lại: "Lúc đó tất cả chúng tôi đều có một niềm tin, một khát vọng là các doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam sẽ giúp ngành công nghiệp phụ trợ phát triển, tỷ lệ nội địa hóa sẽ tăng lên, người Việt Nam sẽ học hỏi được nhiều về kỹ năng lao động, kỹ năng quản lý, có sự chuyển giao công nghệ để ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hình thành".
Song, các cam kết về nội địa hóa hầu như không đạt được.
Điều này cho thấy rằng ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam đã từng rất khó để phát triển. Tuy nhiên, thực tế đó đang thay đổi rõ rệt trong những năm gần đây.
Việt Nam làm được gì cho một chiếc ô tô?
Trong những năm gần đây, ngành sản xuất ô tô tại Việt Nam đã có nhiều bước tiến rõ rệt, có thể thấy rõ ở mức độ nội địa hóa của xe làm tại Việt Nam.
Nếu như trước đây, tỷ lệ nội địa hóa thấp từng là “điểm yếu cố hữu” khiến chi phí sản xuất cao, phụ thuộc lớn vào linh kiện nhập khẩu, thì nay, các nhà sản xuất trong nước đang từng bước thay đổi thực trạng này bằng các chiến lược đầu tư quy mô lớn, hướng tới phát triển chuỗi cung ứng nội địa.
VinFast – thương hiệu ô tô Việt duy nhất phát triển từ khâu thiết kế, sản xuất đến thương mại hóa, hiện ghi nhận tỷ lệ nội địa hóa hơn 60%, theo số liệu công bố từ Bộ Công Thương và nhiều nguồn tin khác.
Hãng đặt mục tiêu nâng con số này lên 84% vào năm sau - năm 2026, thông qua việc mở rộng cụm công nghiệp phụ trợ tại Hải Phòng và liên kết với hàng trăm nhà cung cấp trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, việc VinFast tự chủ sản xuất pin, khung gầm, thân vỏ và một số linh kiện điện tử đang giúp hãng tiến gần hơn đến chuẩn “sản xuất toàn diện trong nước”.
Bên trong nhà máy VinFast Hà Tĩnh, chuyên sản xuất các mẫu xe cỡ nhỏ.
Toyota Việt Nam, doanh nghiệp có mặt sớm và lâu năm trong ngành, hiện duy trì tỷ lệ nội địa hóa khoảng 33–37%, tùy từng mẫu xe. Hai dòng sản phẩm được công bố có tỷ lệ cao nhất là Innova (khoảng 37%) và Vios (khoảng 34%) – đều được lắp ráp tại nhà máy Toyota Phúc Yên (Vĩnh Phúc).
Toyota cũng đang mở rộng hợp tác với các doanh nghiệp phụ trợ trong nước để phát triển linh kiện nhựa, dây điện, ghế, mâm và cụm đèn – những hạng mục có khả năng sản xuất nội địa với chất lượng ổn định.
Nhà máy Toyota Vĩnh Phúc đã cho ra đời chiếc xe thứ 1 triệu vào đầu tháng 7 năm nay.
Trong khi đó, THACO Auto (thuộc Tập đoàn THACO Group) – nhà sản xuất và lắp ráp nhiều thương hiệu xe, trong đó có Kia, Mazda, Peugeot – đang duy trì mức nội địa hóa trên 40% cho một số mẫu xe, đặc biệt là các dòng xe du lịch của Kia.
Khu phức hợp THACO Chu Lai (Quảng Nam) hiện được xem là trung tâm sản xuất – xuất khẩu ô tô lớn bậc nhất cả nước với chuỗi nhà máy sản xuất linh kiện từ thân vỏ, nhựa, ghế, đến dây điện và khung gầm. Nhiều sản phẩm linh kiện của THACO đã được xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài như Hàn Quốc hay Ấn Độ, phản ánh năng lực sản xuất trong nước ngày càng được khẳng định.
Công nhân lắp động cơ và cầu lên xe KIA Seltos trong nhà máy của Thaco.
Không chỉ 3 thương hiệu nêu trên, nhiều đơn vị khác tại Việt Nam cũng đang góp phần biến Việt Nam trở thành công xưởng ô tô lớn trong khu vực.
Hàng loạt cái tên có thể nêu tới như TC Group với nhà máy lắp ráp xe Hyundai, Skoda; Kim Long Motor với hợp tác cùng Changan để xây dựng nhà máy tại Huế; hay TMT Motors với nhà máy lắp ráp xe Wuling... đều đang dần nâng đỡ ngành công nghiệp xe tại Việt Nam.
Geleximco của ông Vũ Văn Tiền cũng là một trong các đơn vị đang đóng góp cho sự phát triển này. Theo đó, Geleximco đã ký kết hợp tác với Chery - hãng xuất khẩu xe nhiều nhất Trung Quốc - nhằm xây dựng một nhà máy tại Thái Bình cũ (nay thuộc Hưng Yên), dự kiến khánh thành vào năm sau. Tại giai đoạn cuối cùng, nhà máy này có thể sản xuất tới 200.000 xe mỗi năm , không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu tới các thị trường khác trong khu vực.
Geleximco đang là nhà phân phối của Omoda & Jaecoo - thương hiệu con trực thuộc Chery.
Dù các hãng vẫn còn khoảng cách với mục tiêu 40–60% nội địa hóa trung bình của Thái Lan và Indonesia, bức tranh ô tô Việt Nam đang chuyển biến rõ nét. Các nhà máy xe tại Việt Nam không chỉ dừng ở việc lắp ráp, mà đã và đang từng bước hình thành các chuỗi sản xuất khép kín – nền tảng quan trọng để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu “sản xuất ô tô trong nước đúng nghĩa”.
Cái bu lông, ốc vít của ngành xe Việt Nam
Tuy nhiên, để nâng tỷ lệ nội địa hóa thực chất, Việt Nam không chỉ cần các nhà lắp ráp và sản xuất ô tô, mà còn cần phát triển mạnh mẽ các ngành công nghiệp nền tảng – đặc biệt là vật liệu và luyện kim, vốn là “xương sống” của chuỗi sản xuất cơ khí.
Trong bối cảnh đó, sự tham gia của các tập đoàn lớn vào lĩnh vực sản xuất vật liệu cơ bản được xem là bước đi chiến lược, tạo đà cho ngành ô tô Việt Nam tiến tới tự chủ hơn về nguồn cung, giảm phụ thuộc nhập khẩu linh kiện và thép chất lượng cao.
Một minh chứng rõ nét cho xu hướng này chính là việc Vingroup thành lập Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinMetal – dự án đánh dấu bước tiến mới trong hành trình phát triển công nghiệp nặng của Việt Nam.
VinMetal sẽ sản xuất thép làm ô tô cho VinFast.
Cách đây ít hôm, Vingroup đã công bố thành lập Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh VinMetal, chính thức gia nhập lĩnh vực công nghiệp luyện kim – một trong những ngành nền tảng của công nghiệp nặng Việt Nam.
VinMetal có vốn đầu tư 10.000 tỷ đồng, đặt tại Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh, với công suất giai đoạn 1 khoảng 5 triệu tấn/năm. Doanh nghiệp này sẽ sản xuất các dòng thép công nghiệp – công nghệ cao, bao gồm thép cán nóng, thép cường độ cao, và thép hợp kim đặc chủng phục vụ sản xuất xe điện, hạ tầng giao thông tốc độ cao, và xây dựng dân dụng .
Trong đó, thép tấm và thép dập thân xe chất lượng cao được xem là sản phẩm chủ lực, nhằm thay thế nguồn nhập khẩu và từng bước hướng đến xuất khẩu khu vực.
Tấm thép làm xe sau khi được dập bằng máy dập trong nhà máy của VinFast.
Việc Vingroup bước chân vào ngành luyện kim không chỉ mang ý nghĩa mở rộng trụ cột “Công nghiệp – Công nghệ”, mà còn được xem là bước hoàn thiện chuỗi giá trị sản xuất của ngành ô tô Việt Nam, từ vật liệu đầu vào (thép) đến linh kiện, thân vỏ, khung xe và sản phẩm hoàn chỉnh . Đây cũng là minh chứng rõ nét cho sự trưởng thành của nền công nghiệp trong nước – khi các doanh nghiệp Việt không chỉ dừng ở “lắp ráp” mà đang tiến tới làm chủ công nghệ và nguyên liệu nền tảng.
Sự kiện này cho thấy ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đang bước sang giai đoạn phát triển mới , nơi các mắt xích quan trọng – từ thép, linh kiện, pin, khung xe – đều dần được sản xuất trong nước.
Nhận định rằng “Việt Nam không làm nổi bu lông, ốc vít” đã dần trở nên lỗi thời khi thực tế cho thấy chuỗi công nghiệp hỗ trợ đang hình thành nhanh chóng và ngày càng sâu rộng.
