Tại Việt Nam, các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang được triển khai trong dịch vụ công, y tế, ngân hàng, giáo dục, công nghiệp và các đô thị thông minh. Tuy nhiên, song hành với lợi ích là những nguy cơ và thách thức ngày càng phức tạp, đang xuất hiện xu hướng lạm dụng AI để thực hiện mục đích vi phạm pháp luật.
Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia
Đó là nhấn mạnh của Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, nguyên Cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), tại hội thảo "AI & Cyber Security – Kiến tạo tương lai bảo mật thông minh" ngày 17-9, do Liên minh An toàn Thông tin CYSEEX tổ chức.
Trung tướng Nguyễn Minh Chính cho biết theo các ước tính quốc tế, nếu được khai thác hiệu quả, AI có thể đóng góp tới hơn 12% GDP của Việt Nam vào năm 2030 - tương đương gần 80 tỉ USD.
Tuy nhiên AI cũng đặt ra không ít thách thức trên thực tế, khi tội phạm mạng lợi dụng để tạo mã độc, làm giả giọng nói, khuôn mặt, văn bản… nhằm lừa đảo, tấn công mạng, xâm nhập hệ thống dữ liệu, thậm chí gây bất ổn an ninh, phá hoại uy tín tổ chức, doanh nghiệp, lãnh đạo.
Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia nêu rõ trong không gian mạng hiện nay, dữ liệu là "tài nguyên", thuật toán là "quyền lực" và AI đã trở thành "vũ khí mềm" mang sức mạnh định hình thực tại. Song nếu không được bảo vệ đúng cách, chính các hệ thống AI có thể bị lợi dụng để gây tổn hại nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia.
"Chỉ khi được bảo vệ vững chắc, AI mới có thể thực sự phát huy giá trị vì con người, vì sự phát triển an toàn và tự chủ của đất nước. Để phát triển AI bền vững, chúng ta không thể chỉ dựa vào công nghệ hay đầu tư tài chính, mà 3 yếu tố nền tảng cần được đồng bộ triển khai gồm thể chế - công nghệ - nguồn nhân lực"- Trung tướng Nguyễn Minh Chính nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Xuân Hoàng, Chủ tịch Liên minh CYSEEX, cũng nhận định trong bối cảnh hiện nay, các nguy cơ về an ninh mạng ngày càng gia tăng, đặc biệt khi hacker lợi dụng AI để tiến hành tấn công, xâm nhập hệ thống ngày càng tinh vi và khó lường.
Chuyên gia an ninh mạng Vũ Ngọc Sơn nhấn mạnh cần đầu tư nguồn nhân lực có chất lượng để sử dụng AI hiệu quả
Dẫn một thống kê năm 2024, ông Hoàng cho biết tấn công mạng có yếu tố AI tăng hơn 60% so với năm trước, gây thiệt hại toàn cầu hàng trăm tỉ đô la. "AI vừa là thách thức mới, vừa là "chìa khóa vàng" giúp các tổ chức phát hiện, ứng phó, bảo vệ hệ thống chủ động, nhanh chóng và hiệu quả hơn tới 45%"- ông Hoàng nêu quan điểm.
Chia sẻ thêm về bức tranh an ninh mạng toàn cầu, ông Nguyễn Minh Hải, Chuyên gia bảo mật của Fortinet Vietnam, cho biết số lượng lỗ hổng, dữ liệu bị đánh cắp và tấn công sử dụng AI đang tăng mạnh. Năm 2024 ghi nhận 40.000 lỗ hổng mới, hơn 1,7 tỉ thông tin định danh rò rỉ và mức tăng 600% các cuộc tấn công dùng AI và dự báo tiếp tục tăng trong năm 2025.
Cho rằng an ninh mạng hiện tồn tại cả "mảng tối" với nguy cơ tấn công tinh vi, "mảng xám" do thiếu nhân lực và chiến lược, cùng "mảng sáng" từ cơ hội làm chủ công nghệ, ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, nhận định AI có thể giúp phát hiện bất thường, phân tích mã độc, tự động hóa quy trình, song cũng đặt ra thách thức về con người, dữ liệu, công nghệ và tài chính. "AI không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu tất yếu và ai làm chủ được AI sẽ nắm lợi thế cạnh tranh"- ông Sơn nói.
Theo chuyên gia Vũ Ngọc Sơn, việc sử dụng AI hiện nay gặp 3 thách thức chính về con người, công nghệ và tài chính. Ông Sơn đánh giá kết quả của AI sẽ phụ thuộc rất lớn vào năng lực của người triển khai, nếu có chuyên gia giỏi, AI sẽ là đòn bẩy.
Trên thực tế, "người bảo vệ" sẽ sử dụng AI để phát hiện bất thường, triển khai các giải pháp đảm bảo an ninh và tự động hóa quy trình. Trong khi ở chiều ngược lại, "kẻ tấn công mạng" sẽ sử dụng AI để phát hiện, khai thác lỗ hổng, thử nghiệm vượt qua hệ thống và tự động hóa các giai đoạn tấn công, lẩn trốn.
Do đó, ông Vũ Ngọc Sơn khuyến nghị khi sử dụng AI thì con người vẫn là yếu tố then chốt. Khi đầu tư cho AI cần kết hợp đầu tư cho đội ngũ nhân lực, quy trình. "AI chỉ phát huy giá trị khi đặt vào tay những người biết làm chủ"- chuyên gia an ninh mạng Vũ Ngọc Sơn nhấn mạnh.
