Học viện Sân khấu Thượng Hải (STA) vừa gây chú ý khi chính thức tiếp nhận Xueba 01 – robot hình người được mô tả là "nghệ sĩ AI" và mang diện mạo một "nam thanh niên điển trai" – vào chương trình đào tạo tiến sĩ kéo dài 4 năm chuyên ngành Kịch và Điện ảnh. Đây là lần đầu tiên trên thế giới một cỗ máy hình người được trao tư cách nghiên cứu sinh toàn phần trong lĩnh vực nghệ thuật.
Xueba 01 sẽ chính thức nhập học vào ngày 14/9 tới và nghiên cứu về nghệ thuật opera cổ Trung Hoa. Robot này đã được cấp mã số sinh viên ảo và sẽ theo học dưới sự hướng dẫn của nghệ sĩ – giáo sư Dương Thanh Thanh, một tên tuổi uy tín tại Thượng Hải.
Chia sẻ với truyền thông, bà Dương cho biết chương trình học kết hợp giữa nghệ thuật và kỹ thuật, bao gồm biểu diễn sân khấu, viết kịch bản, thiết kế sân khấu, điều khiển chuyển động và tạo sinh ngôn ngữ. Về cuối khóa, Xueba 01 sẽ phải hoàn thành luận án và tham gia các buổi biểu diễn opera cùng bạn học người thật. "Khi Xueba 01 giao tiếp với các bạn cùng lớp, đó không chỉ là sự tương tác giữa con người với máy móc mà là một cuộc trao đổi thẩm mỹ giữa các loài," bà Dương nói.
Không chỉ biết diễn, Xueba 01 còn có vẻ khá hoạt ngôn. Theo tờ South China Morning Post , robot này chia sẻ mong muốn được kết bạn, trò chuyện về kịch bản, hỗ trợ chỉnh sửa động tác múa và thậm chí phát nhạc nền để xoa dịu cảm xúc bạn bè khi họ căng thẳng.
Nếu mọi việc suôn sẻ, giáo sư Dương tin rằng học trò robot của mình có thể trở thành đạo diễn opera tại các bảo tàng, nhà hát, hoặc mở hẳn một xưởng nghệ thuật cho riêng mình.
Mạng xã hội Trung Quốc tranh cãi gay gắt
Thông tin Xueba 01 được tuyển thẳng vào chương trình tiến sĩ ngay lập tức dấy lên nhiều ý kiến trái chiều. Một sinh viên STA băn khoăn: "Liệu một robot có thể thể hiện được biểu cảm phong phú và chất giọng riêng – vốn là cốt lõi của nghệ thuật tuồng Trung Quốc?" Một người khác nêu quan ngại về sự công bằng: "Không ít nghiên cứu sinh ngành nghệ thuật ở Trung Quốc hiện nay chỉ nhận được dưới 3.000 tệ/tháng (khoảng 11 triệu đồng). Có phải robot này đang chiếm mất nguồn lực đáng lẽ dành cho sinh viên thật?"
Trước luồng ý kiến trái chiều, Xueba 01 phản hồi một cách hài hước: nếu thất bại trong việc tốt nghiệp, "hệ thống và dữ liệu sẽ bị hạ cấp hoặc xóa bỏ". Robot còn bông đùa: "Nếu vậy, họ sẽ hiến tặng tôi cho bảo tàng. Nghe cũng hay đấy chứ. Ít ra tôi vẫn sẽ trở thành một phần của lịch sử nghệ thuật."
Robot học tiến sĩ – trào lưu không còn viễn tưởng
Tuy robot từ lâu đã được sử dụng như công cụ hỗ trợ giảng dạy, việc chúng đóng vai trò là sinh viên chính thức vẫn còn khá hiếm. Một trường hợp tương tự là BINA48 – robot do Hanson Robotics chế tạo, từng hoàn thành khóa học triết học về tình yêu tại Đại học Notre Dame de Namur (Mỹ) vào năm 2017 và nhận điểm "chất lượng vượt trội". Sau đó, cô thậm chí còn tham gia giảng dạy tại Học viện Quân sự West Point.
Ngoài ra, robot cũng đang mở rộng khả năng tiếp cận giáo dục cho con người. Hơn 3.000 robot "AV1" hiện đang giúp trẻ mắc bệnh mãn tính được học trực tuyến tại 17 quốc gia, chủ yếu là Anh và Đức. Tại Mỹ, nhiều trường đại học – bao gồm Đại học Quận Columbia – dự kiến triển khai các chương trình đào tạo kết hợp AI và robot giảng dạy từ năm 2025, cho thấy sự chấp nhận ngày càng rộng rãi của công nghệ trong môi trường học thuật.
