Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh toàn cầu, du lịch nông nghiệp như một giải pháp chiến lược, không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế mà còn góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa, bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng sống cho người dân nông thôn.
Việt Nam, với nền nông nghiệp phong phú và đa dạng, đang dần khẳng định vị thế của mình thông qua những điểm đến mang đậm dấu ấn truyền thống, thu hút ngày càng nhiều du khách trong và ngoài nước.
Mở ra cơ hội phát triển kinh tế nông thôn
Xu hướng du lịch nông nghiệp đang nổi lên mạnh mẽ cũng tạo ra một làn sóng mới tại Việt Nam - nơi được ưu ái bởi diện tích đất nông nghiệp rộng lớn và dân số sinh sống tại khu vực nông thôn chiếm tới hơn 60%.
Với di sản văn hóa phong phú, gắn liền với truyền thống trồng lúa và những vườn cây ăn trái bạt ngàn, Việt Nam đang có những nền tảng vững chắc để thúc đẩy loại hình du lịch đầy tiềm năng này.
Du lịch nông nghiệp không chỉ là câu chuyện về kinh tế mà còn là sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, giữa văn hóa truyền thống và những giá trị hiện đại. Với tiềm năng sẵn có, Việt Nam hoàn toàn có thể định vị mình như một điểm sáng của loại hình du lịch này trên thế giới.
Xu hướng du lịch nông nghiệp đang nổi lên mạnh mẽ cũng tạo ra một làn sóng mới tại Việt Nam
Với lợi thế cảnh quan phong phú, nền nông nghiệp lâu đời và nền văn hóa độc đáo, Việt Nam có đầy đủ tiềm năng để phát triển du lịch nông nghiệp. Các mô hình farmstay ở Đà Lạt, nông trại hữu cơ tại miền Tây Nam Bộ hay các tour trồng lúa ở Sa Pa đã phần nào chứng minh sức hút của loại hình này.
Nhiều địa phương, tổ chức và cá nhân đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội để đầu tư, khai thác các yếu tố đặc trưng của nông nghiệp, tạo nên những sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc văn hóa, phù hợp với thị hiếu của du khách trong và ngoài nước. Từ các món ăn truyền thống, đồ uống đặc sản đến sản phẩm thủ công mỹ nghệ và trái cây địa phương, tất cả đều góp phần nâng cao trải nghiệm du lịch.
Do đó, du lịch nông nghiệp là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025.
Chương trình này đặt trọng tâm vào việc chuyển đổi tư duy, từ việc chỉ tập trung sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông thôn, nhằm khai thác tối đa tiềm năng đặc trưng của từng vùng miền. Điều này không chỉ giúp thúc đẩy sự phát triển bền vững mà còn tạo động lực để các địa phương đổi mới phương thức quản lý và khai thác tài nguyên sẵn có.
Nhằm cụ thể hóa định hướng này, ngày 2/8/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 922/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025.
Chương trình được thiết kế nhằm khơi dậy tiềm năng du lịch từ các giá trị văn hóa truyền thống, làng nghề, hoạt động nông nghiệp, đồng thời thúc đẩy sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng địa phương. Đây không chỉ là một chiến lược kinh tế mà còn là bước đi quan trọng trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Du lịch nông nghiệp không chỉ là câu chuyện về kinh tế mà còn là sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, giữa văn hóa truyền thống và những giá trị hiện đại.
Mục tiêu của Chương trình là thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn gắn với việc khai thác lợi thế về nông nghiệp, làng nghề, văn hóa và môi trường sinh thái của từng địa phương. Qua đó, chất lượng đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn được nâng cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển bền vững.
Đến năm 2025, Chương trình hướng tới việc chuẩn hóa các điểm đến và sản phẩm du lịch nông thôn, với mục tiêu mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất một điểm du lịch được công nhận, 100% điểm du lịch được giới thiệu và quảng bá, và 70% chủ cơ sở du lịch được đào tạo về nghiệp vụ quản lý.
Các hộ gia đình, hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ ở nông thôn được khuyến khích tham gia vào lĩnh vực du lịch
Trên cơ sở đó, Chương trình phối hợp số 04/CTPH-BNNPTNT-BVHTTDL được ký kết với mục đích nhằm tăng cường phối hợp giữa Bộ NN&PTNT và Bộ VHTT&DL để phát huy tối đa nguồn lực, tiềm năng của hai ngành, phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn theo hướng bao trùm, đa giá trị, hiệu quả và bền vững.
Có thể thấy, phát triển du lịch nông thôn không chỉ là một chiến lược kinh tế mà còn là bước đi quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa, gìn giữ môi trường và tạo động lực phát triển cho các cộng đồng địa phương. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, du lịch nông nghiệp Việt Nam hứa hẹn sẽ trở thành điểm nhấn nổi bật, góp phần nâng cao vị thế của ngành du lịch trên bản đồ thế giới.
Cầu nối kinh tế, văn hóa và đời sống
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh: "Ngành nông nghiệp cần tạo ra những không gian giá trị với các khái niệm như du lịch nông nghiệp, nông nghiệp giải trí, nông nghiệp thời trang, nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh…".
Ông đặc biệt kỳ vọng vào khả năng kết hợp giữa nông nghiệp và du lịch, giúp nâng cao giá trị kinh tế và xã hội của nông thôn.
Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, du lịch nông nghiệp không dừng lại ở việc tăng thu nhập cho người nông dân mà còn mang lại lợi ích lớn lao như bảo tồn văn hóa, làm phong phú đời sống nông thôn.
Ví dụ từ Đài Loan (Trung Quốc) đã minh chứng rõ ràng cho tiềm năng này. Những mô hình du lịch nông nghiệp tại đây không cần đầu tư lớn, chỉ dựa trên cách sắp xếp lại nhà cửa, cải tiến sản phẩm và kể những câu chuyện văn hóa độc đáo. Kết quả, thu nhập của người nông dân tăng từ 6-10 lần, thậm chí hơn.
Tại Việt Nam, vườn hoa Sa Đéc ở Đồng Tháp là một điển hình. Trước đây, nơi này chủ yếu trồng hoa để bán vào các dịp lễ Tết. Nay, nhờ việc mở rộng không gian đón khách tham quan, thu nhập của người dân đã cải thiện đáng kể, dù diện tích trồng hoa giảm. Điều này chứng minh rằng giá trị vô hình của văn hóa, cảnh quan và trải nghiệm có thể vượt xa những giá trị hữu hình truyền thống.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng cho rằng, đích đến cuối cùng của những sáng kiến này vẫn là người nông dân, nhưng không chỉ dừng lại ở việc tăng thu nhập.
Sự đa dạng hóa không gian phát triển nông nghiệp còn mang lại lợi ích xã hội lớn lao là bảo tồn giá trị văn hóa, làm phong phú đời sống nông thôn và thúc đẩy sự sôi động cộng đồng.
Ông bày tỏ mong muốn mở rộng bản đồ du lịch quốc gia, không chỉ gói gọn trong các địa danh nổi tiếng như Hạ Long hay Phú Quốc, mà cần vươn xa tới những miền quê rộng lớn, nơi lưu giữ di sản phi vật thể và sức sống cộng đồng.
Du lịch nông nghiệp không chỉ là cách đưa du khách đến gần hơn với văn hóa và con người nông thôn, mà còn là cầu nối để thế hệ trẻ yêu hơn cội nguồn, trân quý những giá trị vô hình của đất nước.
