Sống chung với AI

Khi chúng tôi dùng từ khóa "AI có lấy mất công việc của con người?", Google Search trả lời có khoảng 269 triệu trang có liên quan. Điều đó cho thấy quan tâm rất lớn của người lao động toàn cầu trước nguy cơ bị AI thay thế.

Giải phóng con người

Phải chăng AI là một công nghệ tiên tiến bậc nhất do con người tạo ra lại khiến con người lãnh hậu quả "gậy ông đập lưng ông"?

Các chuyên gia trấn an rằng: Chuyện AI thay thế con người cho tới nay và nhiều năm nữa vẫn chỉ có trong những bộ phim khoa học viễn tưởng. Bởi mục đích của con người khi phát triển AI là để AI phục vụ, trợ giúp và làm thay cho con người trong nhiều phần việc trong mọi lĩnh vực cuộc sống. Nhiều người chắc chắn đã từng trải nghiệm những lợi ích từ các trợ lý giọng nói như Google Assistant của Google, Siri của Apple, Copilot của Microsoft, Alexa của Amazon. Còn nhớ vào năm 1997, máy tính chơi cờ vua của IBM là Deep Blue đã đánh bại nhà vô địch cờ vua thế giới khi đó là Garry Kasparov.

Trang Informa TechTarget chỉ ra có 17 loại công việc có thể bị ảnh hưởng bởi AI. Trong đó có những công việc hành chính, dịch vụ khách hàng và giảng dạy có thể được thay thế, tăng cường hoặc cải thiện bằng làn sóng AI mới nhất. Cụ thể hơn, AI tạo sinh tạo ra nhiều AI chatbot sẽ khiến nhà văn, biên tập viên, đại diện dịch vụ khách hàng nằm trong số những công việc có thể bị ảnh hưởng. Theo dữ liệu từ Công ty Challenger, Gray & Christmas Inc., AI đã chịu trách nhiệm đối với gần 4.000 công việc bị cắt giảm nội trong tháng 5-2023.

Ông Nick Bunker, một nhà kinh tế tại Indeed Hiring Lab, một phần của trang web tìm kiếm việc làm, nghĩ rằng AI "sẽ ảnh hưởng đến rất nhiều công việc - có thể là mọi công việc một cách gián tiếp" ở một mức độ nào đó. Nhưng ông không tin rằng công nghệ này sẽ dẫn đến tình trạng thất nghiệp cao. Ông nói: "Chúng ta đã chứng kiến những sự kiện công nghệ lớn khác trong lịch sử và những sự kiện đó không dẫn đến tình trạng thất nghiệp gia tăng mạnh. Công nghệ phá hủy nhưng cũng sáng tạo. Sẽ có những công việc mới xuất hiện". Ông Sam Altman, CEO của OpenAI, nơi sáng tạo ra ChatGPT, đã nói trong một cuộc thảo luận tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) vào tháng 5-2024, rằng ông tin "AI sẽ loại bỏ rất nhiều công việc hiện tại và điều này sẽ thay đổi cách thức hoạt động của nhiều công việc hiện tại"

Tuy nhiên, nỗi lo sợ rằng AI là mối đe dọa đối với một số loại công việc có cơ sở trong thực tế. Một nghiên cứu năm 2023 của các nhà nghiên cứu tại các trường đại học Mỹ gồm Đại học Princeton, Đại học Pennsylvania và Đại học New York đã xác định những công việc dễ bị ảnh hưởng nhất bởi các mô hình AI, đó là nhân viên tiếp thị qua điện thoại và giáo viên tiếng Anh và ngoại ngữ. Nhưng họ nhấn mạnh: Bị ảnh hưởng bởi AI không nhất thiết có nghĩa là mất việc vì nó. AI có thể giải phóng mọi người để làm những công việc sáng tạo hơn.

Con người và AI sẽ cùng tồn tại trong lực lượng lao động thế hệ tiếp theoẢnh: Cisco

Cải thiện kỹ năng

AI không thay thế con người mà chủ yếu là trợ giúp con người trong các công việc và làm thay cho con người trong một số phần việc. Và theo các chuyên gia, cách đối phó đúng đắn nhất với AI là chấp nhận và tìm các chung sống với AI.

Các chatbot rõ ràng có thể giúp nhân viên làm việc hiệu quả hơn. Các nhà nghiên cứu Erik Brynjolfsson của Đại học Stanford, Danielle Li và Lindsey Raymond của MIT đã khảo sát với 5.200 nhân viên hỗ trợ khách hàng tại một công ty lớn. Các nhân viên này đã sử dụng trợ lý dựa trên AI tạo sinh. Công cụ AI đã hỗ trợ cho họ làm việc tốt hơn, năng suất cao hơn, khi nó không chỉ có thể đưa ra các gợi ý có giá trị, mà còn cung cấp các liên kết đến các tài liệu hữu ích của công ty. Công ty Alorica tại Irvine (bang California, Mỹ) điều hành các trung tâm dịch vụ khách hàng trên toàn thế giới. Công ty đã giới thiệu một công cụ dịch thuật AI cho phép các đại diện của công ty giao tiếp với khách hàng nói bất kỳ ngôn ngữ nào trong số 200 ngôn ngữ và 75 phương ngữ khác nhau.

Ông Nguyễn Như Dũng - Giám đốc Điều hành, Cisco Việt Nam, Lào và Campuchia - hồi đầu tháng 1-2025 chia sẻ: "Con người và AI sẽ cùng tồn tại trong lực lượng lao động thế hệ tiếp theo. Tương lai của công việc sẽ không phải là sự lựa chọn đơn giản giữa con người và máy móc, thay vào đó, cả hai sẽ cùng tồn tại để hoàn thành công việc. AI sẽ phát triển từ việc chỉ hỗ trợ các nhiệm vụ đến việc trở thành một phần không thể thiếu trong lực lượng lao động tương lai, giúp giải quyết vấn đề thiếu hụt kỹ năng ở nhiều vai trò khác nhau. Việc sử dụng những kỹ năng phù hợp để tận dụng AI sẽ trở thành yếu tố quyết định đối với mọi vai trò, từ kỹ thuật đến phi kỹ thuật. Mỗi nhân viên sẽ phải nâng cao kỹ năng của mình để duy trì sự phù hợp".