Tại lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Microsoft diễn ra ngày thứ Sáu vừa qua ở Redmond, bang Washington, một kỹ sư phần mềm thuộc bộ phận trí tuệ nhân tạo của công ty đã gây chú ý khi công khai lên tiếng phản đối việc Microsoft cung cấp công nghệ AI cho quân đội Israel. Sự việc diễn ra ngay khi Giám đốc điều hành mảng AI của Microsoft, ông Mustafa Suleyman, đang phát biểu trên sân khấu.
“Mustafa, thật đáng xấu hổ,” nhân viên Ibtihal Aboussad lớn tiếng nói khi tiến về phía sân khấu. “Ông tuyên bố muốn dùng AI vì điều tốt đẹp, nhưng Microsoft lại bán công nghệ vũ khí AI cho quân đội Israel. 50.000 người đã chết, và Microsoft tiếp tay cho cuộc diệt chủng ở khu vực của tôi.”
Ông Suleyman sau đó đã thừa nhận phản ứng của Aboussad, trong khi cô tiếp tục chỉ trích: “Ông là kẻ trục lợi chiến tranh. Hãy dừng ngay việc sử dụng AI cho tội ác diệt chủng.”
Aboussad, người đang làm việc trong nhóm phát triển công cụ nhận diện giọng nói của Microsoft AI, bị lực lượng an ninh nhanh chóng đưa ra ngoài. Không lâu sau đó, cô đã gửi email cho ông Suleyman và nhiều lãnh đạo cấp cao khác của Microsoft, bao gồm Giám đốc điều hành Satya Nadella, Giám đốc tài chính Amy Hood, Giám đốc vận hành Carolina Dybeck Happe và Chủ tịch Brad Smith.
“Tôi lên tiếng hôm nay vì sau khi biết rằng bộ phận của tôi đang góp phần cho hành vi diệt chủng nhằm vào người dân Palestine, tôi không còn lựa chọn đạo đức nào khác,” Aboussad viết trong email. Cô cũng cáo buộc rằng cộng đồng nhân viên người Ả Rập, Palestine và Hồi giáo tại Microsoft đã bị im lặng, đe dọa, quấy rối và tiết lộ danh tính một cách có hệ thống, và rằng hai đồng nghiệp của cô đã bị sa thải chỉ vì tổ chức một buổi tưởng niệm.
Đáp lại, người phát ngôn của Microsoft khẳng định công ty luôn cam kết duy trì tiêu chuẩn đạo đức cao nhất trong hoạt động kinh doanh. “Chúng tôi tạo điều kiện để tất cả ý kiến được lắng nghe, nhưng yêu cầu điều đó phải được thực hiện mà không gây gián đoạn đến hoạt động của công ty,” tuyên bố cho biết.
Sự việc diễn ra trong bối cảnh nhiều công ty AI lớn đang từng bước quay lại hợp tác với lĩnh vực quốc phòng, sau khi trước đó từng tuyên bố hạn chế. Tháng 11 năm ngoái, Anthropic cùng Palantir hợp tác với Amazon Web Services để cung cấp quyền truy cập mô hình AI Claude cho các cơ quan tình báo và quốc phòng Hoa Kỳ. Trong khi đó, OpenAI bắt tay với Anduril – một công ty công nghệ quốc phòng – để triển khai các hệ thống AI trong sứ mệnh an ninh quốc gia. Scale AI cũng mới ký hợp đồng trị giá hàng triệu USD với Bộ Quốc phòng Mỹ cho chương trình phát triển tác nhân AI trọng điểm.
Trong email gửi ban lãnh đạo, Aboussad nói rằng cô từng rất hào hứng khi tham gia phát triển công nghệ AI tiên tiến với kỳ vọng nó sẽ phục vụ lợi ích nhân loại. Tuy nhiên, cô nhấn mạnh: “Tôi không ký hợp đồng để viết mã phục vụ cho các hành vi vi phạm nhân quyền."
Cùng ngày, tại một sự kiện khác cũng do Microsoft tổ chức, một kỹ sư phần mềm khác là Vaniya Agrawal đã đứng dậy phản đối Giám đốc điều hành Satya Nadella ngay trong lúc ông đang phát biểu. Sau đó, cô cũng gửi email tuyên bố sẽ từ chức.
“Có thể các anh chị đã thấy tôi đứng lên gọi tên Satya trong bài phát biểu sáng nay,” Agrawal viết trong email. “Trong vòng một năm rưỡi qua, tôi ngày càng nhận thức rõ vai trò của Microsoft trong cỗ máy công nghiệp-quân sự.”
Agrawal lên án Microsoft là “nhà sản xuất vũ khí số” góp phần cho hoạt động giám sát, phân biệt chủng tộc và diệt chủng, đồng thời khẳng định rằng “bất kể bạn có làm trực tiếp trong mảng AI hay không, thì công sức lao động của bạn tại Microsoft cũng là sự tiếp tay cho hệ thống này.” Cô cũng kêu gọi các đồng nghiệp ký vào bản kiến nghị nêu trên.
