Phóng viên chiến trường Đoàn Công Tính cùng các chiến sĩ bảo vệ Thành cổ Quảng Trị tháng 8-1972 - Ảnh: NVCC
Nụ cười chiến thắng bên thành cổ
Có lúc nhà báo chiến trường 
Bức ảnh Nụ cười chiến thắng bên thành cổ Quảng Trị - Ảnh: Đoàn Công Tính
Hậu phương phóng viên chiến trường: người vợ tảo tần
Có lẽ lý tưởng gắn kết trong tình yêu thời chiến khiến người ta vượt qua những lo lắng thường tình. Chiến trường im tiếng súng, người phóng viên ảnh trở về sum họp vợ con. Ông chuyển ngành về công tác ở Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng trung ương. Bà cũng về Hà Nội.
Năm 1983, cả nhà vào TP.HCM sinh sống. "Tôi chưa từng đi TP.HCM nhưng chiều ý ông. Tôi làm ở lĩnh vực y tế dự phòng. Ông trải qua vài đơn vị rồi hưu sớm", bà nhớ lại. Khoảng thời gian lận đận này, thương vợ và để lo hai con ăn học, ông bấm bụng chụp ảnh dạo, rong ruổi miền Tây làm ảnh thờ theo đặt hàng.
Khi con gái tốt nghiệp, vơi gánh nặng cơm áo, ông nói với vợ "anh quay về làm chuyên môn". Thời gian tưởng lãng quên ông nhưng độ cuối những năm 1990, ảnh chiến trường của ông bỗng "sống" lại. Và bà luôn ủng hộ ông tiếp tục sống với đam mê.
Sau cuộc triển lãm cùng hai đồng nghiệp cũ, công chúng biết đến ông nhiều hơn, đặc biệt một số tổ chức nước ngoài. Ông nói: "Tôi làm triển lãm ở một số tỉnh thành như Hà Nội, Quảng Trị - nơi tôi xem là quê hương thứ hai, in sách ảnh Khoảnh khắc với hơn hai phần ba ảnh là ở chảo lửa này".
Dịp tình cờ, ông gặp lại Lê Xuân Chinh với nụ cười bên thành cổ năm xưa và giúp làm lại giấy tờ bị mất để có chế độ thương binh. Ông Chinh thi thoảng vẫn gọi hỏi thăm ông Tính cũng như nhiều "người trong ảnh" khác vẫn thường liên lạc, bày tỏ sự quý mến và ôn lại những năm tháng lửa khói.
Nhờ những bức ảnh đen trắng của các phóng viên chiến trường như ông Tính, thế giới và người dân Việt Nam phần nào biết thêm về sự tàn khốc của chiến tranh, trân trọng nền hòa bình hiện tại. Và trong một bức ảnh, ông đặt tên cho nó là Giá như... đừng có chiến tranh!, như mong mỏi của một con người yêu chuộng tự do muốn nhắc nhở lương tri nhân loại.
"Cần phải đưa gấp những tấm ảnh, những bài ghi nhanh nóng hổi từ chiến hào về hậu cứ của ta. Chiếc xe "gíp" sản xuất tại Mỹ, do một binh sĩ quân đội Sài Gòn phản chiến lái, đưa tôi đi ngược lại một đoạn đường số 9.
Gió mát dịu từ sông Cam Lộ phả vào da mặt đầy bụi, đất của chúng tôi. Lòng vui phơi phới, chúng tôi nghĩ đến ngày mai, qua máy vô tuyến phát hình, máy truyền tin của mặt trận, đồng bào cả nước, bè bạn năm châu lại có dịp nhìn tận mắt những sự tích anh hùng trên mặt trận đường số 9".
(Trích Thư tiền tuyến, Đoàn Công Tính, tạp chí Văn Nghệ Quân Đội tháng 5-1972)
-------------------------
Hôm nay tôi vẫn còn giữ tập nhật ký viết ở Hà Nội năm 1972, tập thư em trai viết trong suốt sáu năm từ những căn hầm bí mật ở Huế gửi về, lẫn trong đó là những bài báo tôi viết những ngày B-52 đánh phá Hà Nội.
Kỳ tới: Viết giữa những trận bom
Nhà báo chiến trường - ngòi bút giữa đạn bom - Kỳ 4: Làm báo ở biên giới Việt - Trung
