Còn nhiều thách thức phía trước
Theo báo cáo của Cục Thống kê, tính chung 2 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 64,27 tỷ USD, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 17,92 tỷ USD, tăng 12,8%, chiếm 27,9% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 46,35 tỷ USD, tăng 6,7%, chiếm 72,1%.
Trong đó, có 12 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 77,7% tổng kim ngạch xuất khẩu. Cụ thể có 4 mặt hàng xuất khẩu trên 5 tỷ USD, chiếm 54,6%.
Về cơ cấu, nhóm hàng nhiên liệu và khoáng sản đạt 0,48 tỷ USD, chiếm 0,8%; nhóm hàng công nghiệp chế biến đạt 57,01 tỷ USD, chiếm 88,7%; nhóm hàng nông sản, lâm sản đạt 5,35 tỷ USD, chiếm 8,3%; nhóm hàng thủy sản đạt 1,43 tỷ USD, chiếm 2,2%.
2 tháng đầu năm có 12 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD (Ảnh: Phạm Tùng).
Trong chỉ thị về giải pháp thúc đẩy xuất khẩu của Bộ Công Thương, xuất khẩu năm 2025 có những cơ hội thuận lợi để tiếp tục tăng trưởng nhờ sự phục hồi của kinh tế thế giới, lạm phát được kiểm soát, thị trường xuất khẩu được mở rộng theo lộ trình cắt giảm thuế quan trong các Hiệp định thương mại tự do.
Tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức như xu hướng bảo hộ gia tăng ở các nước nhập khẩu, sự cạnh tranh quyết liệt với hàng hóa của các nước xuất khẩu và khả năng xảy ra chiến tranh thương mại trên thế giới, có nguy cơ làm đứt gãy các chuỗi cung ứng, thu hẹp các thị trường xuất khẩu.
Theo đó, "phi toàn cầu hoá" hay phân mảnh trong thương mại quốc tế khiến cho các công cụ thuế quan được sử dụng trở lại. Bảo hộ thị trường thông qua các biện pháp kỹ thuật, rào cản thương mại hay các biện pháp phòng vệ thương mại. Các động thái chính sách khó đoán định khiến chuỗi cung ứng và sản xuất bị xáo trộn, tổn thương, thậm chí đứt gãy.
Các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam càng ngày càng quan tâm nhiều đến các vấn đề phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu, an toàn cho người tiêu dùng...
Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng.
Tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 2/2025, Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng cũng cho biết: “Lo nhất là căng thẳng địa chính trị vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, tiếp tục gây ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu".
Sự thay đổi chính sách của các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản… đang và sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Các biện pháp phòng vệ thương mại sẽ ngày càng gia tăng, các nền kinh tế lớn điều chỉnh chính sách nhằm bảo hộ ngành sản xuất trong nước.
Bên cạnh đó, theo TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, các chính sách mới của Hoa Kỳ liên quan đến thương mại, áp thuế với một số quốc gia, một số mặt hàng như thép, nhôm... đều gây ra những trở ngại gây ảnh hưởng đến phát triển xuất khẩu, thương mại và đầu tư.
“Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế mở, những tác động đó có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến Việt Nam. Vì vậy, chắn chắn sẽ có những khó khăn cần xử lí để giảm thiểu những tác động tiêu cực”, ông Thành cho biết.
"Phải tăng cường năng lực nội tại của đất nước"
Trước những biến động không ngừng của tình hình thương mại thế giới, để mục tiêu tăng tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 12% trong năm 2025, ông Võ Trí Thành cho rằng Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách cải thiện môi trường đầu tư, thu hút FDI chất lượng cao, và chủ động trong việc đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu, nhất là tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết.
"Để đạt mức tăng trưởng cao, bên cạnh việc tranh thủ những thời cơ thuận lợi thì việc cải cách thể chế để duy trì Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Phải tăng cường năng lực nội tại đất nước, việc này rất quan trọng, vấn đề lòng tin, vấn đề thu hút đầu tư từ tư nhân, hoặc việc đẩy mạnh giải ngân mạnh mẽ và hiệu quả hơn đầu tư công, nhất là trong phát triển hạ tầng”, ông Thành nhấn mạnh.
Với mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12%, Bộ Công Thương cho biết sẽ tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả loạt giải pháp nhằm huy động lợi thế cạnh tranh, tận dụng cơ hội về thị trường xuất khẩu thông qua việc thúc đẩy và hỗ trợ doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng khai thác có hiệu quả các thị trường truyền thống còn nhiều tiềm năng.
TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh.
Đồng thời, chủ động nghiên cứu, tham mưu đàm phán, ký kết hợp tác với các thị trường mới, chú trọng khai thác và tận dụng tối đa các cơ hội từ thị trường trọng điểm, chiến lược.
Cụ thể, Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng giao Cục Xuất nhập khẩu chủ trì phối hợp với Vụ Phát triển thị trường nước ngoài tổ chức làm việc với các địa phương, các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp sản xuất xuất khẩu để trao đổi về tình hình xuất khẩu, nắm bắt những khó khăn, vướng mắc và bàn biện pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy xuất khẩu.
Cục Công nghiệp chủ trì phối hợp với các Sở Công Thương, Hiệp hội ngành hàng thực hiện hoạt động đào tạo nguồn nhân lực, tư vấn kỹ thuật, cải tiến sản xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước giúp kết nối doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Lãnh đạo Bộ cũng giao Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Chính sách thương mại đa biên tiếp tục triển khai các giải pháp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, khai thác hiệu quả các cơ hội mở cửa thị trường từ các FTA Việt Nam đã ký kết, đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường lớn, tăng cường khai thác các thị trường mới, thị trường tiềm năng…
Cục Xuất nhập khẩu chủ trì, phối hợp với Vụ Phát triển thị trường nước ngoài theo dõi sát tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa tại các cửa khẩu biên giới, phối hợp với các cơ quan liên quan có biện pháp điều hành kịp thời, không để xảy ra ùn ứ.
"Tăng cường công tác tuyên truyền về các chính sách mới của ta liên quan đến thương mại biên giới. Khuyến khích doanh nghiệp chuyển nhanh và chuyển mạnh sang hình thức xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc", Bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ đạo.
Bên cạnh đó, Sở Công Thương các tỉnh biên giới phía Bắc tăng cường trao đổi với phía bạn để tạo điều kiện thuận lợi và tăng thời gian thông quan đối với các loại nông sản đến thời điểm thu hoạch, đặc biệt là đối với trái cây vào thời điểm thu hoạch chính vụ.
