Ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam phát biểu.
Tại buổi giao lưu, ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam chia sẻ kết quả đáng khích lệ từ cuộc làm việc ngày 5/6 giữa Hiệp hội và một số nhà thầu lớn với Bộ trưởng Bộ Xây dựng.
Theo ông Hiệp, đây là buổi đối thoại “hiếm có” khi người đứng đầu ngành xây dựng lắng nghe rất kỹ trước nhiều kiến nghị mang tính chiến lược. Các vấn đề như đơn giá, chỉ định thầu, năng lực nhà thầu, thủ tục pháp lý… đều được thảo luận cởi mở. Đặc biệt, nhiều ý kiến đã được Bộ trưởng tiếp thu, làm cơ sở cho việc hoàn thiện các cơ chế chính sách hỗ trợ nhà thầu trong thời gian tới.
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, hàng loạt dự án trọng điểm quốc gia với tổng mức đầu tư hàng chục tỷ USD đang được triển khai… ông Hiệp nhấn mạnh: “Chúng ta đang đứng trước một kỷ nguyên mới. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp nhà thầu Việt Nam vẫn đang phân tán, thiếu liên kết. Nếu không có một cơ chế tổ chức lại lực lượng, thì rất khó để cạnh tranh với nhà thầu quốc tế hoặc đảm đương được dự án lớn”.
Từ góc độ chính sách, ông Hiệp cũng chia sẻ nhiều thông tin quan trọng trong dự thảo Luật Đường sắt mới, như: Mở ra hình thức đầu tư tư nhân vào đường sắt; Xác lập khái niệm “đường sắt chuyên dụng” do doanh nghiệp đầu tư; Loại bỏ rào cản kinh nghiệm với nhà thầu Việt khi tham gia lĩnh vực mới; Quy định không chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư nước ngoài; Phân quyền chỉ định thầu về cho địa phương... Tất cả những nội dung này là cơ hội hiếm có để ngành xây dựng Việt Nam tái tổ chức và nâng tầm năng lực nếu biết cách tận dụng.
Ông Nguyễn Văn Luyến, Tổng Giám đốc Tổng Công ty UDIC – đơn vị đăng cai tổ chức Cafe Nhà thầu lần này cũng đã có những chia sẻ từ thực tiễn thi công các công trình quy mô lớn, từ các dự án nhà ở xã hội, cao tầng đến vành đai đô thị.
Cụ thể, đại diện UDIC cho rằng, mô hình tổ hợp nhà thầu mang lại nhiều lợi ích: kết hợp năng lực, rút ngắn thời gian, chia sẻ rủi ro và tăng chất lượng thi công. Tuy nhiên, hiện nay chưa có quy định pháp lý cụ thể để điều tiết cơ chế hoạt động, phân chia trách nhiệm – quyền lợi giữa các bên. Do đó, doanh nghiệp kiến nghị: Cần xây dựng mẫu hợp đồng tổ hợp nhà thầu; Quy định rõ trách nhiệm liên đới – riêng rẽ của từng thành viên; Hướng dẫn quy trình điều hành liên danh trong thực tế thi công...
Ông Nguyễn Văn Luyến - Tổng Giám đốc Tổng Công ty UDIC phát biểu.
Con từ góc độ một nhà thầu có nhiều kinh nghiệm liên danh với các đối tác trong và ngoài nước, ông Nguyễn Tuấn Anh – Tổng Giám đốc Công ty Trường Sơn nhận định, tổ hợp hay liên danh thực chất chỉ là cách gọi, còn cốt lõi vẫn là sự hợp lực của nhiều doanh nghiệp để cùng thực hiện một dự án quy mô lớn.
Với các công trình trọng điểm cấp quốc gia, yêu cầu về thiết bị, nhân lực, tổ chức thi công đều vượt quá năng lực của một doanh nghiệp đơn lẻ. Không một nhà thầu nào có thể đi một mình trong bối cảnh hiện nay ông khẳng định. Do đó, việc chọn mô hình tổ hợp hay liên danh nên linh hoạt, tùy theo quy mô dự án và năng lực tài chính – quản lý của từng doanh nghiệp.
Bên cạnh câu chuyện tổ hợp, ông Tuấn Anh cũng nhấn mạnh đến một vấn đề “nóng” đang khiến các nhà thầu đau đầu, đó là chênh lệch giá vật liệu xây dựng. Ông cho biết, giá vật liệu công bố ở nhiều địa phương không sát với thực tế thi công, có thể chênh lệch tới 70%. “Chúng tôi đang thi công cầu Phong Châu (Phú Thọ), một công trình dân sinh cấp bách. Nhưng nếu giá bê tông, cát, đá… tiếp tục biến động mà không được cập nhật kịp thời, thì nhà thầu không thể dự toán sát, dẫn đến bù lỗ”, ông chia sẻ.
Ngoài ra, nhiều hạng mục còn sử dụng vật liệu đặc chủng, có thời hạn thi công rất ngắn (chỉ 8-9 tháng), nhưng không sản xuất được trong nước, buộc phải nhập khẩu. Khi nguồn cung khan hiếm, việc triển khai càng thêm áp lực, trong khi tiến độ vẫn phải đảm bảo để phục vụ các sự kiện quan trọng.
Tham dự buổi giao lưu lần này, các đại diện doanh nghiệp như Vinaconex, Xuân Mai, Tổng công ty Phương Thành, Xí nghiệp Cơ khí Quang Trung... cũng đóng góp nhiều ý kiến thiết thực xoay quanh tổ chức tổ hợp nhà thầu, năng lực thi công và cơ chế phối hợp trong các dự án lớn.
Cùng lắng các ý kiến của doanh nghiệp, ông Lê Quyết Tiến – Cục trưởng Cục Quản lý Đầu tư Xây dựng nhấn mạnh sự cần thiết phải đánh giá đầy đủ năng lực nhân sự và thiết bị của các nhà thầu, đặc biệt trong bối cảnh chuẩn bị triển khai các công trình trọng điểm như sân bay Long Thành.
Ông đề nghị các doanh nghiệp nên tổng hợp, phân nhóm rõ ràng các vướng mắc: nhóm thuộc thẩm quyền Bộ Xây dựng và nhóm liên quan đến các vấn đề địa phương như mỏ vật liệu, giá công bố.
Bên cạnh đó, ông Tiến cho biết mô hình tổ hợp nhà thầu tuy chưa có khái niệm cụ thể trong luật, nhưng về thực chất đã được điều chỉnh thông qua hình thức nhà thầu độc lập hoặc liên danh. Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục đôn đốc địa phương công bố đơn giá sát thực tế, đồng thời nhấn mạnh vai trò của đào tạo đội ngũ công nhân kỹ thuật cao để đáp ứng yêu cầu thi công các dự án quy mô lớn trong giai đoạn tới.
Kết luận, ông Nguyễn Quốc Hiệp cho biết Hiệp hội sẽ tổng hợp đầy đủ các kiến nghị được nêu trong chương trình để tiếp tục làm việc với Bộ Xây dựng trong thời gian tới. Ngoài ra, Hiệp hội cũng khuyến khích các doanh nghiệp có ý kiến cụ thể, cấp thiết có thể gửi kiến nghị trực tiếp để được đưa vào nội dung trao đổi chính sách.
Về công tác đào tạo nhân lực, ông Hiệp nhấn mạnh đây là bài toán nan giải hiện nay của ngành xây dựng, đặc biệt là đối với đội ngũ công nhân kỹ thuật và lao động phổ thông. Một trong những điểm nghẽn lớn chính là cơ chế bảo hiểm xã hội.
Trước đây, theo quy định, người lao động phải làm việc tối thiểu 3 tháng mới được đóng BHXH, nhưng hiện đã có chuyển biến tích cực khi quy định mới cho phép đóng BHXH từ 1 tháng trở lên. Tuy vậy, ông Hiệp đề nghị cần tập hợp thêm số liệu thực tế, không chỉ với BHXH mà còn cả về số lượng và chất lượng đội ngũ kỹ thuật, để có căn cứ xây dựng chính sách dài hạn.
Nhằm giải bài toán đào tạo, một số doanh nghiệp trong Hiệp hội đã chủ động kết nối với các đối tác quốc tế, điển hình như việc hợp tác với công ty đường sắt của Hàn Quốc để tổ chức hai hình thức đào tạo: một lớp dành cho công nhân phổ thông theo hình thức trực tuyến qua Zoom, và một lớp chuyên sâu cho cán bộ kỹ thuật, quản lý chủ chốt được tổ chức trực tiếp tại Hàn Quốc.
Ngoài ra, ông Hiệp cũng thông tin rằng vào tháng 9 tới, Hiệp hội sẽ có buổi gặp gỡ và làm việc với Hiệp hội Nhà thầu Trung Quốc, với kỳ vọng mở rộng hợp tác đào tạo và trao đổi kỹ thuật. Đây sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp Việt học hỏi mô hình tổ chức, kỹ thuật thi công và tiêu chuẩn quản lý từ những đối tác có kinh nghiệm quốc tế.
