Có những con số nhỏ bé mà lại mang ý nghĩa to lớn. Việc thị phần tìm kiếm toàn cầu của Google giảm từ 90,3% xuống còn 89,7% - chỉ 0,6% - đã trở thành chủ đề hot nhất trong giới công nghệ tuần qua. Lần đầu tiên kể từ năm 2015, "ông hoàng tìm kiếm" đã phải chứng kiến sự thống trị tuyệt đối của mình bị lung lay.
Để hiểu tại sao con số 89,7% lại quan trọng đến vậy, hãy tưởng tượng Google như một vị vua cai trị vương quốc internet suốt hơn một thập kỷ. Trong thế giới số, con số 90% không chỉ là thống kê mà còn là biểu tượng của quyền lực tuyệt đối. Khi chúng ta nói "Google nó đi" thay vì "tìm kiếm", điều đó cho thấy mức độ thống trị của gã khổng lồ này đối với cách chúng ta tiếp cận thông tin.
Theo dữ liệu từ Statcounter, trong ba tháng cuối năm 2024, thị phần của Google đã liên tục ở dưới mức 90%: tháng 10 là 89,34%, tháng 11 là 89,99%, và tháng 12 là 89,73%. Đến tháng 3 năm 2025, con số này tiếp tục giảm xuống 89,71%. Đây là lần đầu tiên kể từ quý đầu năm 2015 mà Google phải chứng kiến thị phần của mình "rơi khỏi" ngưỡng tâm lý quan trọng này trong một khoảng thời gian dài.
Vậy tại sao 0,3% lại có thể tạo nên "bước ngoặt lịch sử"? Câu trả lời nằm ở quy mô khổng lồ của internet hiện đại. Với hơn 5 tỷ người dùng trên toàn cầu, việc giảm 1% thị phần có nghĩa là hơn 50 triệu người đã chuyển sang các công cụ tìm kiếm khác. Đây không phải con số nhỏ mà là một làn sóng di cư số có thể định hình lại cả ngành công nghệ.
Hành trình đến vị trí thống trị của Google bắt đầu từ những năm đầu 2000. Khi Larry Page và Sergey Brin thành lập công ty năm 1998, thị trường tìm kiếm đã có những tên tuổi lớn như AltaVista, Yahoo! và Ask Jeeves. Tuy nhiên, giao diện đơn giản và thuật toán PageRank mạnh mẽ đã giúp Google nhanh chóng vượt lên. Từ 35% thị phần năm 2004 khi IPO, Google đã tăng trưởng vượt bậc và lần đầu tiên chạm mốc 90% vào năm 2009.
Mười sáu năm qua, Google đã duy trì vị thế "bất khả xâm phạm" này. Sức mạnh của việc kiểm soát 90% thị trường tìm kiếm không chỉ dừng lại ở con số thống kê. Nó mang lại cho Google quyền quyết định cách hàng tỷ người tiếp cận thông tin, khả năng thu thập dữ liệu khổng lồ để cải thiện dịch vụ, và đặc biệt là nguồn thu khổng lồ từ quảng cáo. Khi kiểm soát 9 trong 10 lượt tìm kiếm, Google có thể đặt giá cao cho quảng cáo và sử dụng sức mạnh này để thúc đẩy các sản phẩm khác trong hệ sinh thái.
Vậy điều gì đã khiến "pháo đài" này bắt đầu lung lay? Nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là ChatGPT của OpenAI. Thay vì phải lướt qua hàng chục liên kết kết quả tìm kiếm, người dùng giờ đây có thể hỏi trực tiếp AI và nhận được câu trả lời tức thì. Điều này đã thay đổi hoàn toàn cách chúng ta tìm kiếm thông tin, từ "tìm kiếm" chuyển sang "hỏi đáp".
Microsoft đã khéo léo tận dụng cơ hội này bằng cách tích hợp AI vào Bing, biến công cụ tìm kiếm từng bị "bỏ quên" này thành một đối thủ đáng gờm. Kết quả là Bing đã chiếm được 3,97% thị phần, con số tuy nhỏ nhưng đáng kể so với trước đây.
Hợp đồng để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên iPhone đang bị xem xét có vi phạm luật chống độc quyền
Một yếu tố quan trọng khác là sự thay đổi trong hành vi người dùng. Thế hệ trẻ ngày nay không còn bắt đầu mọi tìm kiếm từ Google. Thay vào đó, họ tìm sản phẩm trực tiếp trên Amazon, tìm thông tin giải trí trên TikTok, hoặc hỏi Siri và Alexa khi cần thông tin nhanh. Sự đa dạng hóa này đã làm phân tán lưu lượng tìm kiếm từ Google.
Vấn đề quyền riêng tư cũng đang trở thành mối quan tâm lớn. DuckDuckGo, với lời hứa không theo dõi người dùng, đã thu hút được 0,66% thị phần - tuy nhỏ nhưng cho thấy xu hướng người dùng ngày càng quan tâm đến bảo mật dữ liệu. Tại châu Âu, các công cụ tìm kiếm địa phương như Ecosia và Qwant báo cáo lưu lượng tăng 250% từ cuối năm 2024.
Áp lực pháp lý cũng đang gia tăng đối với Google. Bộ Tư pháp Mỹ đang thúc đẩy vụ kiện chống độc quyền, có thể buộc Google phải bán trình duyệt Chrome và tách biệt các dịch vụ. Các cơ quan quản lý cho rằng việc Chrome được tích hợp mặc định với Google Search tạo ra "chu kỳ tự củng cố" ngăn cản cạnh tranh công bằng.
Thú vị là sự suy giảm này không diễn ra đồng đều trên toàn cầu. Tại thị trường desktop châu Âu, thị phần Google đã giảm xuống còn 77,78% vào tháng 3/2025. Tại Mỹ, con số này dao động trong khoảng 86-88% suốt năm 2024. Điều này cho thấy sự thay đổi đang diễn ra mạnh mẽ hơn ở những khu vực có quy định chặt chẽ hơn về công nghệ.
Mặc dù vẫn nắm giữ gần 90% thị phần và sở hữu nguồn lực tài chính khổng lồ, Google đang phải đối mặt với thách thức chưa từng có. Sự xuất hiện của AI đã thay đổi luật chơi, người dùng trở nên khó tính hơn về quyền riêng tư, và các cơ quan quản lý đang siết chặt giám sát.
