Động lực tăng trưởng bền vững cho TP.HCM: Cải thiện môi trường kinh doanh

TP.HCM cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh để tạo động lực phát triển mạnh mẽ - Ảnh: HỮU HẠNH

Cải thiện môi trường kinh doanh luôn được Đảng và Nhà nước ta xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm khơi thông và sử dụng nguồn lực hiệu quả, qua đó thúc đẩy tăng trưởng cao và bền vững.

Từ cam kết chính trị đến hành động: phải nhìn thẳng vào thực tế

Dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng đã xác định mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân cho giai đoạn 2026 - 2030 đạt trên 10%/năm. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh khóa XVII đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP bình quân 10 - 11%/năm (giai đoạn 2026 - 2030); tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân khoảng 8%/năm.

Những mục tiêu này không chỉ là quyết tâm chính trị, mà còn thể hiện kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp vào một môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, minh bạch, ổn định, an toàn và chi phí thấp.

TP.HCM sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu trở thành trung tâm công nghiệp, dịch vụ, tài chính và cảng biển lớn nhất cả nước; là nơi quy tụ dòng vốn, con người, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. TP.HCM (mới) đóng góp khoảng 23,6% GDP, cao nhất so với các tỉnh, thành khác.

Tuy nhiên, một thập niên gần đây (từ 2016 đến nay), tăng trưởng GRDP cũng như tỉ lệ đầu tư trong GRDP của TP.HCM (mới) luôn thấp hơn so với tăng trưởng bình quân cả nước.

Trong khi đó, giai đoạn 2026 - 2030, thành phố dự kiến đặt mục tiêu tăng trưởng tương đương trung bình cả nước. Do vậy, thành phố cần tăng tốc và cải cách vượt trội hơn về môi trường kinh doanh để tạo bứt phá trong phát triển doanh nghiệp, thúc đẩy đầu tư, qua đó đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng.

Bà Nguyễn Minh Thảo - Viện Chính sách kinh tế - tài chính, Bộ Tài chính - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Trước khi sáp nhập tỉnh, xét theo cơ cấu ngành, TP.HCM (cũ) có dịch vụ chiếm ưu thế; Bình Dương có công nghiệp chế biến, chế tạo; và Bà Rịa - Vũng Tàu có khai khoáng, du lịch. Cấu trúc này thể hiện mức độ bổ sung cho nhau, tối ưu hóa lợi thế của các địa phương, tạo cơ hội phát huy sức mạnh tổng hợp.

Sau sáp nhập, dịch vụ chiếm tỉ trọng cao nhất (50,1%), trong đó có dịch vụ logistics, tài chính ngân hàng; tiếp đến là công nghiệp (34,2%).

Đáng chú ý là các ngành được coi là động lực mới cho tăng trưởng như giáo dục, đào tạo, y tế và đặc biệt là dịch vụ chuyên môn, khoa học và công nghệ chưa được đầu tư tương xứng; đóng góp của những ngành này vào GRDP của thành phố còn thấp.

Đây cũng có thể được xem là nguyên nhân khiến tăng trưởng của thành phố những năm qua chưa tạo được bứt phá và còn thấp hơn bình quân cả nước.

Năm 2024, chuyển đổi số của TP.HCM (mới) chỉ đứng thứ 4, sau Hà Nội, Huế, Hải Phòng; trong đó chính quyền số xếp hạng thấp hơn (thứ 11).

Mặt khác, tỉ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình của TP còn ở mức thấp hơn nhiều so với bình quân cả nước. Theo dữ liệu tra cứu tại Cổng thông tin điện tử chuyển đổi số quốc gia (số liệu đo lường từ ngày 1-1-2025 đến 30-4-2025), tỉ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình của Bình Dương (cũ) đạt 19%, TP.HCM (cũ) đạt 14,5% và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) chỉ đạt 10,5%.

Là địa phương có mức độ tập trung doanh nghiệp lớn nhất cả nước nên nhu cầu thực hiện thủ tục hành chính cao và đa dạng, theo đó TP.HCM cần phải là địa phương tiên phong và tích cực trong đơn giản hóa thủ tục hành chính và thực hiện chuyển đổi số. Tuy vậy, cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số của thành phố, nhiều ý kiến cho rằng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu.

Ngoài ra, Đảng và Nhà nước ta đã xác định thành lập Trung tâm tài chính quốc tế (IFC) là giải pháp đột phá nhằm khai thác, huy động nguồn lực toàn cầu cho phát triển.

Việc hình thành IFC tại TP.HCM sẽ không chỉ nhằm thu hút nguồn vốn đầu tư toàn cầu mà còn tạo động lực cho phát triển bền vững của nền kinh tế nói chung và TP.HCM nói riêng. Do đó, thể chế, chính sách cho vận hành các IFC cần thể hiện được tính vượt trội, có xu hướng mở, bảo đảm các nguyên tắc công khai, minh bạch...

7 điều cần làm để cải thiện môi trường kinh doanh

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 2 con số, thành phố cần chú trọng tăng tốc, bứt phá về chất lượng môi trường kinh doanh theo hướng tạo thuận lợi, an toàn, ổn định, chi phí thấp cho doanh nghiệp, đồng thời khuyến khích các ý tưởng sáng tạo.

Trong đó, chú trọng hướng tới thu hút đầu tư vào ngành dịch vụ và công nghiệp gắn với ứng dụng khoa học, công nghệ và hướng tới sản xuất, kinh doanh bền vững. Các nhóm giải pháp cần ưu tiên, gồm:

Thứ nhất, cải cách gắn với tư duy "lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm", cơ quan nhà nước luôn cam kết đồng hành cùng người dân và doanh nghiệp. Tinh thần cải cách phải được triển khai đồng bộ giữa các cơ quan, đơn vị; từ thiết kế chính sách đến thực thi.

Thứ hai, các văn bản do TP ban hành cần bảo đảm tính thống nhất, ổn định, rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu, hiểu nhất quán và dễ thực thi. Đồng thời, quá trình tham vấn chính sách cần thực hiện công khai, thực chất, đa chiều và gắn với trách nhiệm giải trình. Đây là cách tiếp cận quan trọng để xây dựng niềm tin của người dân, doanh nghiệp.

Thứ ba, ban hành cơ chế phối hợp cụ thể, minh bạch, rõ ràng; bảo đảm rút ngắn thời gian, quy trình, thủ tục giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp; phản ứng nhanh, giải quyết kịp thời các vướng mắc phát sinh trong hoạt động đầu tư, kinh doanh.

Thứ tư, bám sát các yêu cầu cải cách được Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ đề ra; phấn đấu đặt mục tiêu cao hơn so với yêu cầu chung của cả nước; đồng thời bảo đảm triển khai nghiêm túc, thực chất và khẩn trương các giải pháp liên quan.

Trong đó, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ trong giải quyết thủ tục hành chính là cải cách trọng tâm, cốt lõi.

Cần hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính rõ ràng, dễ hiểu; bảo đảm tiến độ giải quyết thủ tục hành chính minh bạch và đúng thời hạn; thiết lập cơ chế đa dạng, thuận lợi và thực chất về đối thoại, tiếp nhận vướng mắc và giải đáp các vấn đề, kiến nghị từ người dân, doanh nghiệp.

Hãy nhìn vào chỉ số chuyển đổi số của TP.HCM để cải thiện.

Thứ năm, phát triển các cơ chế tài chính ngoài ngân sách cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị để khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu, ứng dụng, phát triển và chuyển giao công nghệ. Đồng thời, phát huy và khai thác tối ưu các chính sách đặc thù, vượt trội dành cho thành phố để nâng cấp trình độ phát triển.

Thứ sáu, tham gia tích cực, thực chất vào quá trình dự thảo các văn bản, chính sách liên quan tới Trung tâm tài chính quốc tế.

Thứ bảy, tạo môi trường thuận lợi cho việc mở rộng và đa dạng các hoạt động kinh tế đêm, góp phần thúc đẩy phát triển các ngành dịch vụ.

TP.HCM có sức mạnh và vị thế kinh tế quan trọng trong cả nước, do đó cải cách môi trường kinh doanh của thành phố cũng cần thể hiện tính vượt trội, tạo bước ngoặt về chuyển đổi cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển nhanh và bền vững.

Tăng trưởng 2 con số: Tham vọng và những quan ngại

TTCT - Với tham vọng tăng trưởng 2 con số, bộ máy điều hành kinh tế có rất nhiều việc phải làm để biến tham vọng đó thành hiện thực.