Gần 500 xe buýt tại TP.HCM có nguy cơ ngừng hoạt động nếu PV GAS D ngừng cung cấp khí thiên nhiên cho nhà sản xuất khí thiên nhiên nén (CNG) từ ngày 1-1-2026 - Ảnh: KNM
Công ty CP Kinh doanh khí miền Nam (KNM) vừa có văn bản kiến nghị gửi tới Ủy ban Cạnh tranh quốc gia kiến nghị về việc Công ty CP phân phối khí thấp áp Dầu khí Việt Nam (PV GAS D) thông báo sẽ ngừng cung cấp khí thiên nhiên để sản xuất khí thiên nhiên nén (CNG) cho công ty này kể từ ngày 1-1-2026 và đề nghị KMN chủ động phương án nhiên liệu thay thế.
Khó tìm phương án thay thế trong 13 ngày
Theo đó, các hợp đồng mua bán khí giữa hai bên sẽ hết hiệu lực vào thời điểm 24h ngày 31-12-2025 và PV GAS D sẽ chấm dứt việc giao nhận khí. Việc tuyên bố chấm dứt nguồn cung khí thiên nhiên "duy nhất" đối với KMN được xem là đang đẩy doanh nghiệp này vào thế khó.
Trong thực tế, Tổng công ty Khí Việt Nam (PV GAS) - công ty mẹ của PV GAS D là đơn vị duy nhất được Nhà nước giao nhiệm vụ thu gom, vận chuyển và phân phối khí từ các mỏ khí tại Việt Nam. Do đó, theo KMN, việc "tự tìm phương án thay thế" trong vòng 13 ngày (kể từ này PV GAS D gửi văn bản là 18-12) là không khả thi.
Trong thực tế, tại Việt Nam không tồn tại bất kỳ nguồn cung khí thiên nhiên thương mại nào khác ngoài hệ thống do PV GAS quản lý. Việc chấm dứt cung cấp khí trong điều kiện độc quyền tuyệt đối này đặt KMN và các khách hàng đang sử dụng CNG vào tình thế không có lựa chọn thay thế về mặt kỹ thuật và thương mại.
Trong năm 2024, KMN đã cung cấp khoảng 146 triệu Sm³ CNG, cho hàng trăm khách hàng tại TP.HCM, Đồng Nai, Tây Ninh, Cần Thơ… - Ảnh: KMN
Nhiều nhà máy nguy cơ đóng cửa, ngừng hoạt động
Cùng với đó, một số doanh nghiệp chịu tác động trực tiếp từ việc ngưng cấp khí này cũng đã gửi khiến nghị. Trong đó, Công ty TNHH Sojitz Việt Nam (Nhật Bản) cho hay từ năm 2013 với các cam kết về nguồn cung cấp khí lâu dài từ PV GAS, các bên đã ký hợp đồng mua khí VNG. Doanh nghiệp này đã đầu tư toàn bộ hệ thống thiết bị, đường ống để cung cấp CNG cho khách hàng trong Khu công nghiệp Long Đức (Đồng Nai).
Nhiều nhà đầu tư Nhật Bản cũng đã đầu tư vào khu công nghiệp này, ký hợp đồng mua khí dài hạn với thời hạn 10 năm, mỗi lần gia hạn là 10 năm tiếp theo, tức là hợp đồng mua bán khí với KMN còn đến năm 2033. Tuy nhiên, việc PV GAS không có nguồn khí và duy trì chính sách giá khí bán cho KMN như trước đây, khiến cho chi phí giá thành rất cao và không thể bán được với mức giá hiện nay.
Việc chuyển đổi nhiên liệu khác là LNG cũng là rất khó khăn bởi mức giá rất cao. Vì thế, trong trường hợp khách hàng không chấp nhận mức giá này sẽ buộc phải ngừng cung cấp CNG, mặc dù hợp đồng mua bán vẫn còn hiệu lực.
'Độc quyền' cấp nhiên liệu CNG, nguy cơ xe buýt rối loạnĐỌC NGAYTheo Công ty Sojitz, đây là sự việc nghiêm trọng vì nếu hợp đồng chấm dứt, công ty sẽ không thể có nguồn CNG cho khách hàng, nhà máy buộc phải dừng sản xuất hàng loạt, gây đứt chuỗi cung ứng và hệ lụy rất lớn cho môi trường đầu tư.
Công ty tôn Nam Kim cũng trong tình cảnh tương tự khi đối diện nguy cơ dừng sản xuất đột ngột, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các đơn hàng xuất khẩu và trong nước, gây đứt gây chuỗi cung ứng tôn thép. Vì thế, công ty này cũng kiến nghị tới Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng quốc gia Việt Nam - đề nghị xem xét, cân đối nguồn khí và chính sách giá phù hợp để tiếp tục cấp khí CNG cho khách hàng hiện hữu.
Nếu trường hợp chưa có phương án cụ thể, Petrovietnam cần sớm có thông tin phản hồi chính sách để các bên liên quan có cơ sở phối hợp, làm việc với cơ quan chức năng nhằm tìm hướng tháo gỡ phù hợp.
Ngoài ra, Sở Xây dựng TP.HCM cũng cho rằng trước tình trạng giá khí CNG cho xe buýt tăng khoảng 1 USD/mmBTU kể từ tháng 4-2025, trong khi nguồn cung sẽ khó khăn từ năm 2026, sẽ ảnh hưởng đến hoạt động vận tải hành khách công cộng. Bởi chi phí nhiên liệu tăng làm tăng chi phí vận hành, ảnh hưởng cân đối ngân sách và kinh phí hỗ trợ.
Theo cơ quan này, việc thiếu nguồn cung cấp khí có thể dẫn tới gián đoạn hoạt động tuyến xe buýt sử dụng khí CNG. Vì vậy, Sở Xây dựng TP đề nghị PV GAS cân đối, đảm bảo nguồn cung khí CNG ổn định cho hoạt động vận tải công cộng; duy trì mức giá khí CNG hợp lý, ổn định lâu dài và cung cấp nhiên liệu dài hạn.
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia: Đề nghị PV GAS cung cấp thông tin
Xác nhận với Tuổi Trẻ, một lãnh đạo của Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cho hay đã nhận được đơn kiến nghị thông tin vụ việc và yêu cầu các bên liên quan cung cấp thông tin.
Trong đó, cơ quan này đang đề nghị PV GAS cung cấp thông tin nhưng hiện chưa nhận được phản hồi, nên việc kết luận vụ việc sẽ phụ thuộc vào việc đơn vị này phối hợp với cơ quan chức năng làm việc và cung cấp thông tin.
Lạm dụng độc quyền, gây ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh?
Theo KNM, từ tháng 8-2025 đến nay đã gửi liên tiếp nhiều văn bản đề nghị PV GAS và PV GAS D gia hạn hợp đồng mua bán khí nhằm đảm bảo hoạt động liên tục cho doanh nghiệp và khách hàng, song không nhận được phản hồi thỏa đáng.
Theo doanh nghiệp này, PV GAS có trả lời việc gia hạn hợp đồng là trách nhiệm của các bên, nhưng không đưa ra giải pháp cụ thể để xử lý vấn đề trong khi PV GAS là đơn vị duy nhất nắm nguồn khí và quyết định việc bán khí cho các đơn vị.
Vì thế, công ty này cho rằng việc chấm dứt cung cấp khí thiên nhiên để sản xuất CNG trong khi trên thị trường không có bất kỳ nguồn khí thiên nhiên nào thay thế là hành vi có dấu hiệu lạm dụng vị trí độc quyền, gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp, người lao động và người dân, đồng thời ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và mục tiêu phát triển năng lượng sạch của Việt Nam.
Việc này đặt các doanh nghiệp liên quan vào tình thế không có lựa chọn nhiên liệu thay thế. Vì thế, đây không chỉ là vấn đề của riêng một doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hàng trăm doanh nghiệp sản xuất, hàng nghìn người lao động, hệ thống giao thông công cộng và môi trường đầu tư.
Ngừng cung cấp khí do "yếu tố đầu vào", "mong đối tác thấu hiểu"!
Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 24-12, ông Lê Minh Hải - Chủ tịch HĐQT PV GAS D (thành viên của PV GAS) - khẳng định không đơn phương chấm dứt hợp đồng mà đã có trao đổi, thương thảo giữa hai bên trong thời gian dài bởi KNM là khách hàng lớn lâu năm.
Tuy nhiên, theo ông Hải, việc buộc phải dừng cung cấp khí là do các yếu tố đầu vào, tức là nguồn cung khí đầu vào không đảm bảo và không đáp ứng được, nên PV GAS D buộc phải dừng cung cấp theo đúng hợp đồng đã ký kết là đến hết ngày 31-12-2025. Cụ thể, các yếu tố đầu vào của PV Gas D chưa đáp ứng được nên không thể tiếp tục cấp khí.
"Chúng tôi đã mời Công ty Khí miền Nam làm việc cách đây cả nửa năm, vì không có đầu vào thì khó có thể phục vụ đầu ra. Chúng tôi cũng đã có văn bản, luôn hỗ trợ hết lòng hết dạ, nhưng cực chẳng đã phải thông báo. Yếu tố lớn nhất là đầu vào không đảm bảo phục vụ, mong đối tác thấu hiểu", ông Hải chia sẻ.
Ông Hải cũng khẳng định PV GAS D không độc quyền bởi trên thị trường vẫn còn nguồn khác để có thể tiếp cận và tìm nguồn cung thay thế. "Việc ngưng cung cấp đã được các bên trao đổi từ nửa năm nay, thậm chí hai tháng gần đây liên tục có văn bản gửi tới khách hàng để thông tin về khả năng cung ứng và các bên có sự chuẩn bị nguồn cung thay thế", ông Hải nói.
"Khuyến khích khách hàng chủ động tìm kiếm nguồn cung"
Trong thông cáo báo chí gửi đến các cơ quan báo chí, PV GAS D khẳng định luôn tuân thủ cam kết và quy định hợp đồng mua bán khí thiên nhiên với khách hàng.
Tuy nhiên, do các nguồn khí trong nước đã vào giai đoạn suy giảm mạnh, theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương, nguồn khí thiên nhiên của PV GAS được ưu tiên cung cấp cho sản xuất điện, nếu cần thiết có thể giảm sản lượng khí cấp cho các hộ tiêu thụ khác nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Do đó, trên nguyên tắc đảm bảo cơ sở thực hiện hợp đồng, giai đoạn vừa qua PV GAS D chưa thể ký kết gia hạn hợp đồng mua bán khí với khách hàng sản xuất CNG khi chưa đủ thông tin đảm bảo về nguồn khí cung cấp.
Theo thông tin cập nhật về việc phân bổ nguồn khí từ nhà cung cấp khí, trong năm 2026, sau khi ưu tiên khí phục vụ sản xuất điện, PV GAS sẽ cung cấp khí thiên nhiên nội địa và khí thiên nhiên nhập khẩu phục vụ cho sản xuất công nghiệp cũng như sản xuất CNG.
Trên cơ sở đó, PV GAS D cam kết luôn đảm bảo nguồn khí cung cấp cho khách hàng công nghiệp và giao thông vận tải, đồng thời khuyến khích các khách hàng chủ động tìm kiếm nguồn cung từ các đơn vị thương nhân đầu mối nhập khẩu khí nhiên nhiên khác cung cấp tại Việt Nam.
Từ Hòa Phát, Thế Giới Di Động đến PV Gas, vì sao đầy tiền mặt vẫn vay nợ ngân hàng?
